Phân biệt tiếng thổi cơ năng và thực thể ?

YKHOA247.com [ PHẦN CẦN NHỚ Ở CUỐI BÀI VIẾT ]

Khi nghe tim thì tiếng thổi thường được chia làm 2 loại 

- Tiếng thổi thực thể. ( bệnh lý )

- Tiếng thổi cơ năng. ( chức năng tức là tiếng thổi sinh lý )

TIẾNG THỔI NGHE ĐƯỢC KHI CÓ SỰ CHÊNH ÁP QUA VAN ĐỦ LỚN ( >= 20 mmHg )

Tiếng thổi thực thể là do có tổn thương thực sự ở các van tim gây  nên, ví dụ viêm gan hai lá, viêm van động mạch chủ. Nếu không có tổn thương ở van tim  nhưng vì buồng tim bị giãn to vì một lý do nào đó mà các van tim không đóng được kín mỗi khi co bóp, sẽ gây nên tiếng thổi chức năng.

Tiếng thổi thực thể

Tính chất lâm sàng của tiếng thổi thực thể.

Vị trí: Tùy theo tổn thương ở van nào, tiếng thổi sẽ nghe rõ ở ổ nghe của lỗ van đó (van hai lá, van ba lá, van động mạch chủ, van động mạch phổi). Ví dụ: tiếng thổi tâmthu ở mỏm tim trong bệnh hở van hai lá, tiếng thổi tâm trương ở liên sườn hai bên phải và liên sườn 3 trái xương ưc trong bệnh hở van động mạch chủ.

Thời gian: Tiếng thổi có thể chiếm cả hoặc chiếm một phần thì tâm thu hoặc tâm trương. Nếu tiếng thổi có liên tiếp cả hai thì tâm thu và tâm trương thì gọi là tiếng thổi liên tục, tiếng thổi này nghe ù ù như tiếng xay lúa nhưng thường mạnh hơn trong thì tâm thu.

Lan truyền: Trong đa số các trường hợp tiếng thổi thường lan truyền theo hướng đi của dòng máu. Sau khi định rõ  nơi tiếng thổi nghe rõ nhất, ta thay đổi dần vị trí nghe ta sẽ thấy cường độ tiếng thổi giảm dần đến một lúc không nghe rõ nữa. Nơi tiếng thổi nghe rõ nhất là  vị trí tổn thương, các nơi khác nghe ít rõ hơn là nơi tiếng thổi lan đến.

Ví dụ: tiếng thổi tâm thu ở mỏm lan ra nách  gặp trong bệnh hở van hai lá.

Thường xuyên: Tiếng thổi nghe thấy thường xuyên ở một thì nào đó của chu chuyển tim. Nó không thay đổi nếu người bệnh thay đổi tư thế. Vì vậy bao giờ ta cũng phải nghe tim người bệnh ở nhiều tư thế khác nhau: nằm ngửa, nằm nghiêng, ngồi…

Cường độ, âm thanh, âm sắc: tiếng thồi nghe trầm trầm nếu dòng máu qua một lỗ tương đối to, âm thanh nghe cao nếu lỗ nhỏ hơn. Aâm sắc cao, thô ráp khi các thành của van tim đã chai cứng. Tiếng thổi mờ, không rõ khi các  thành này còn mềm hoặc ưng phù có thịt sùi, tổn thương còn mới hay đang tiến triển.

Tiếng thổi thực thể gồm ba loại sau:

- Tiếng thổi tâm thu.

- Tiếng thổi tâm trương (riêng tiếng thổi tâm trương ở mỏm tim  có âm sắc như tiếng rung dùi trống trên mặt trống nên gọi là tiếng rung tâm trương).

- Tiếng thổi liên tục.

Cơ chế phát sinh các tiếng thổi

Các tiếng thổi ở tim đều phát sinh bởi một nguyên do là dòng máu đi từ chỗ rộng vào chỗ hẹp rồi lại qua chỗ rộng.

+ Trong trường hợp hở van hai lá, tiếng thổi tâm thu phát sinh ra do dòng máu  phụt từ thất trái lên nhĩ trái qua lỗ van hai lá không đóng kín.

+ Trong bệnh hẹp van động mạch chủ và hẹp van động mạch phổi, tiếng thổi sinh ra do dòng máu từ thất trái và thất phải đi qua lỗ hẹp của các van  tổ chim trong thì tâm thu.

+ Trong bệnh hở van động mạch chủ có tiếng thổi tâm trương vì có một luồng  máu từ động mạch chủ chạy về thất trái trong thì tâm trương do van động mạch chủ đóng không kín.

+ Trong bệnh hở van động mạch phổi có tiếng thổi tâm trương vì có dòng máu động  mạch phổi chạy lại thất phải trong thì tâm trương do van động mạch phổi hở.

+ Trong bệnh thông liên thất, dòng máu đi từ thất trái sang thất phải qua lỗ thông gây ra tiếng thổi.

+ Trong bệnh hẹp van hai lá, tiếng rung tâm trương phát sinh do dòng máu từ nhĩ trái ồn qua chỗ hẹp của van và va vào hệ thống dây chằng cột cơ.

+ Trong bệnh còn ống động mạch, có tiếng thổi liên tục vì có dòng máu xoáy qua ống, đồng thời vì có sự thay đổi áp lực máu từ động mạch chủ tối động mạch phổi mà gây ra tiếng thổi liên tục.

Tiếng thổi chức năng

Có khi van tim không bị tổn thương nhưng vì một lý do nào đó làm buồng tim giãn to, các van không đóng kín được nữa, vì thế phát sinh tiếng thổi  ki tim co bóp. Như vậy tiếng thổi chức năng là do một sự hư hại ở cơ tim (tim giãn to) chứ không phải do một tổn thương của  màng trong tim (viêm nhiễm). Loại tiếng thổi này thương êm nhẹ, ít khi lan vàhay thay đổi. Đặc điểm chủ yếu  để phân biệt  tiếng thổi chức năng và tiếng thổi thực thể  là tiếng thổi chức năng không bao giờ có rung miu cả.

Tiếng thổi chức năng có trong trường hợp suy tim trái, trong đó buồng tim bị giãn to khiến các van không đóng kín được nữa gây ra hở chức năng của van hai lá và phát sinh ra tiếng thổi. Tiếng thổi chức năng sẽ mất đi khi  ta điều trị suy tim làm cho buồng tim nhỏ lại, trái lại nếu là tiếng thổi thực thể, nó sẽ mạnh lên khi timbớt suy vì tim có thể bóp mạnh hơn. Đó cũng là một cách phân biệt  với tiếng thổi thực thể.

Tiếng thổi ngoài tim

Tiếng thổi chức năng

Hay có ở động mạch phổi sau đó đến ở van hai lá.

Chủ yếu là tiếng thổi tâm thu mà cũng ít khi chiếm hết thì tâm thu, rất ít khi gặp tiếng thổi tâm trương chức năng.

Thường nhẹ, êm dịu, rất ít khi mạnh, nếu có mạnh cũng không có rung
miu.

Ít lan.

Có thể thay đổi,  thậm chí mất hẳn khi người bệnh hít vào sâu, đổi tư thế hoặc sau kết quả điều trị.

Đó là tiếng thổi nghe thấy ở những người hoàn toàn không có một tổn thương nào ở tim cả, vì vậy loại tiếng thổi nàu cũng không có một giá trị  bệnh lý gì.

Tiếng thổi ngoài tim có thể gặp ở tất cả mọi lứa tuổi nhưng hay thấy hơn ở những người trẻ có quả tim dễ bị kích thích. Tiếng thổi đó  nghe ở ngoài vị trí của các ổ tim, ở thì tâm thu, không lan truyền, mất đi khi đổi tư thế hay khi hít vào sâu.

Người ta cho rằng sở dĩ có tiếng thổi này là do tim bị che lấp ở phía trước và hai bên bởi các phân thuz phổi lân cận. Khi tim co lại (tâm thu) hoặc giãn ra (tâm trương), nó sẽ làm cho phổi cũng giãn ra hoặc bóp lại theo, không khí bị hít theo vào hoặc bị đẩy ra bởi các phân thuỳ phổi  đó sẽ phát sinh ra các tiếng thổi.

Trong bệnh thiếu máu, do quá loãng máu nên khi tâm thu dòng máu đi nhanh cũng có thể làm rung thành tâm thất va van tim gây  ra tiếng thổi, vẫn thường gọi là tiếng thổi thiếu máu.

TÓM LẠI, NHỮNG THỨ MÀ BẠN CẦN NHỚ VỀ TIẾNG THỔI CƠ NĂNG HAY THỰC THỂ ĐÓ LÀ:

Tiếng thổi thực thể: đó là tiếng thổi bệnh lý, thường kèm theo bệnh lý van tim, khi nghe tim bạn sẽ nghe được tiếng thổi này có cường độ >= 3/6 (có thể sờ được rung miu ), hướng lan rõ và điển hình trong bệnh cảnh bệnh lý van tim. Khi bắt bệnh nhân thay đổi tư thế vẫn nghe được, lâm sàng có triệu chứng bệnh lý tim mạch == > hướng đến ngay tiếng thổi bệnh lý == > Siêu âm tim để hỗ trợ chẩn đoán

Tiếng thổi sinh lý ( cơ năng, chức năng ): Bạn có thể đảo ngược cái trên, đó là tiếng thổi vô tội.

Ngoài ra, bạn có thể tham khảo bài viết này để hiểu rõ hơn về việc nghe tim:

https://www.ykhoa247.com/2020/06/dau-la-cach-nghe-tim-hieu-qua-tren-lam-sang.html

Chúc các bạn sinh viên học tốt.

Admin Cộng Đồng Y Khoa